Mount Etna

Mount Etna is een actieve stratovulkaan aan de oostkust van Sicilië, dichtbij de Siciliaanse steden Messina en Catania. Etna is de grootste actieve vulkaan in Europa en is momenteel 3.329 meter hoog, hoewel deze hoogte varieert als gevolg van de uitbarstingen van Mount Etna. Mount Etna is de hoogste berg in Italië ten zuiden van de Alpen. De Etna beslaat een gebied van 1.190 km² met een omtrek van 140 km. Dit maakt Etna verreweg de grootste van de drie actieve vulkanen in Italië. Mount Etna is ruim 2,5 keer zo hoog als Mount Vesuvius, die met een hoogte van 1281 meter de tweede grootste vulkaan van Italië is.

Mount Etna is een van de meest actieve vulkanen in de wereld en is bijna constant actief. De vruchtbare vulkanische bodem van Mount Etna, is de reden dat er op de vulkaanhellingen veel landbouw wordt bedreven. Wijngaarden en boomgaarden zijn veelvuldig aanwezig op de lagere delen van de vulkaanhelling van Mount Etna. Omdat Mount Etna recent zo actief is en er zoveel mensen in de buurt van deze vulkaan wonen, is Mount Etna door de Verenigde Naties aangeduid als een van de ‘Vulkanen van het decennium’, wat inhoudt dat het gevaar dat Etna voor de omwonenden van de vulkaan vormt goed in de gaten wordt gehouden. Hiermee hoopt men het aantal slachtoffers in geval van een uitbarsting zoveel mogelijk te kunnen beperken.

 

Geologische geschiedenis van Mount Etna

De vulkanische activiteit die leidde tot de vorming van Mount Etna begon ongeveer 500.000 jaar geleden, met uitbarstingen op de zeebodem voor de oude kustlijn van Sicilië. Ongeveer 300.000 jaar geleden begon een gebied ten zuidwesten van de huidige vulkaan vulkanische actief te worden, totdat de vulkanische activiteit zich 170.000 jaar geleden verplaatste naar de locatie van de huidige vulkaan. Kenmerk van stratovulkanen is dat deze zijn opgebouwd uit lagen gestolde lava, afgewisseld met lagen pyroclastisch materiaal (zoals as en stenen). De stratovulkaan Mount Etna is ook ontstaan door de afwisseling van explosieve vulkaanuitbarstingen met de uitvloeiing van lava.

Vanaf ongeveer 35.000 tot 15.000 jaar geleden maakte Etna enkele zeer explosieve erupties door, waarbij grote pyroclastische stromen veel as op de vulkaanhellingen afzette. Het vulkanische as dat bij deze uitbarstingen vrijkwam, is tot in Rome (800 km ten noorden van Mount Etna) teruggevonden.

Ongeveer 7.000 tot 8.000 jaar geleden gleed de oostkant van Etna langs de helling van de vulkaan weg, vergelijkbaar met de aardverschuiving die plaatsvond bij de uitbarsting van Mount St. Helens in 1980. Het wegglijden heeft een groot gat achtergelaten in de vorm van een dal (het Valle del Bove) dat nog steeds goed herkenbaar is. Naar schatting gleed zo'n 25 km³ gesteente van de vulkaan de zee in, waarbij een enorme tsunami ontstond die zich richting het oostelijke Middellandse Zeegebied verplaatste. Op basis hiervan hebben onderzoekers kunnen berekenen dat de vloedgolven die bij het afglijden ontstonden, een hoogte hadden van maximaal 50 meter en een snelheid van 725 km/uur. Dit is bijna het dubbele van de golfhoogte van de desastreuze tsunami van december 2004 in de Indische Oceaan. De kans dat een nieuwe afglijding van de Etna een soortgelijke ramp teweeg zal brengen, is volgens onderzoekers gering. Het oostelijke deel van de Etna is echter wel langzaam in beweging. Een aardverschuiving die nu een tsunami zou veroorzaken die vergelijkbaar is met de tsunami van zo'n 7500 jaar geleden, zou nu ongekende gevolgen hebben. De kustzone van de Middellandse Zee is nu immers zeer dicht bevolkt.

 

In het verleden hebben er verschillende aardverschuivingen plaatsgevonden langs de steile hellingen van de ‘Valle del Bove’. De eruptieve geschiedenis van Mount Etna is op een makkelijk toegankelijke manier goed af te lezen aan de blootliggende gesteentelagen in de ‘Valle del Bove’. Ongeveer 2000 jaar geleden is de top van Mount Etna voor het laatst ingestort, waardoor de zogenaamde Piano Caldera is ontstaan. Deze caldera is bijna volledig opgevuld met lava afkomstig van latere erupties van Mount Etna, maar is nog steeds te zien als een afwijking in de helling van de berg nabij de basis van de hedendaagse topkrater.

 

Historische uitbarstingen van Mount Etna

Mount Etna is in het verleden veel tot uitbarsting gekomen. Uitbarstingen van Mount Etna kunnen we onderverdelen naar de locatie waar deze plaatsvinden. Sommige uitbarstingen vinden plaats aan de top van de vulkaan waar op dit moment 4 kraters aanwezig zijn, genaamd: Noordoost krater, Voragine, Bocca Nuova en Zuidoost krater. Vulkaanuitbarstingen aan de top van Etna kunnen erg explosief en spectaculair verlopen, maar vormen slechts zelden een bedreiging voor de omwonenden van de vulkaan. Andere uitbarstingen vinden plaats aan de vulkaanhelling, waar zich meer dan 400 kraters bevinden. Deze kraters variëren in grootte van kleine gaten in de grond tot grote kraters van honderden meters doorsnede. Vulkaanuitbarstingen die plaatsvinden aan de vulkaanhelling van Etna, kunnen plaatsvinden tot een hoogte van enkele honderden meters boven zeeniveau dichtbij bevolkt gebied. Veel dorpen en kleine steden bevinden zich dichtbij of op oude kraters van Mount Etna, waardoor uitbarstingen aan de vulkaanhelling gevaarlijk kunnen zijn voor de omwonenden. Sinds het jaar 1600, hebben ten minste 60 uitbarstingen aan de vulkaanhelling plaatsgevonden en zijn vele malen meer uitbarstingen aan de top van de vulkaan geweest. Bijna de helft van deze uitbarstingen heeft plaatsgevonden sinds het begin van de 20^e eeuw. Sinds het jaar 2000 hebben er tot nu toe 5 hellingerupties plaatsgevonden op Etna, namelijk in 2001, 2002-2003, 2004-2005, 2007 en 2008.

In het jaar 122 voor Christus vond een grote explosief verlopende (plinische) uitbarsting plaats uit de kraters aan de top van de vulkaan. Deze uitbarsting veroorzaakte zware asregens in het zuidoosten, waaronder in het dorp Catania waar vele daken instortten. Om de bevolking te laten helpen met de wederopbouw van het dorp en als compensatie van het ongemak die deze uitbarsting met zich meebracht, besloot de Romeinse regering dat de bevolking van Catania tien jaar lang geen belasting hoefde te betalen.

 

Recente uitbarstingen van Mount Etna

In 1928 leidde een grote lavastroom tot de laatste verwoesting van een bevolkt gebied nabij Etna, sinds de uitbarsting van 1669. De eruptie begon op 2 november hoog op de noordoost-helling van Mount Etna. Later openden zich nieuwe kraters lager op de helling van de vulkaan. De derde en meest krachtige van deze kraters opende zich op 4 november op een ongebruikelijk lage hoogte van 1200 meter boven zeeniveau. Het dorp Mascali, dat zich bergafwaarts van deze breuk bevond, werd in een tijdsbestek van 2 dagen met de grond gelijk gemaakt. De lavastroom die dit dorp doorkruiste, verwoestte bijna ieder gebouw. Alleen een kerk en enkele omliggende gebouwen in het noordelijke deel van het dorp bleven overeind. Gedurende de laatste dagen van de uitbarsting, verwoestte de lavastroom het treinstation van Mascali. Deze gebeurtenis werd door Benito Mussolini's fascistische regime gebruikt voor propaganda doeleinden. De evacuatie, hulp en wederbouw werden gebracht als model waar het fascisme voor stond. Mascali werd herbouwd op een andere locatie. De kerk die de lavastroom overleefde, is tot vandaag de dag het Italiaanse symbool van de fascisten. Begin november 2008 herdacht het dorp Mascali dat dorp 80 jaar geleden door een vulkaanuitbarsting werd vernietigd.

Andere grote uitbarstingen van Etna in de 20^e eeuw vonden plaats in 1949, 1971, 1981, 1983 en 1991-1993. In 1971, werd de Etna observatiepost (gebouwd eind 19^e eeuw) verwoest, evenals de kabelbaan en werden verschillende kleine dorpen op de oostelijke helling van Mount Etna serieus bedreigd. In maart 1981 ontkwam het dorp Randazzo op de noordwestelijke -helling van Etna maar net aan de verwoesting door een ongewoon snel voortbewegende lavastroom. Bij de uitbarstingen van 1991 tot 1993 werd het dorp Zafferana bedreigd door lavastromen, maar de lavastromen werden succesvol om het dorp heen geleid. Het dorp bleef behouden, maar een gebouw enkele honderden meters buiten de rand van de stad werd volledig verwoest. Aanvankelijk probeerde men de lavastromen om het dorp heen te leiden door het aanleggen van barrières van aarde loodrecht op de richting van de lavastroom. Men hoopte dat de uitbarsting zou stoppen voordat de uitgegraven dalen achter de barrières compleet gevuld waren met lava. Maar de uitbarsting duurde voort en de lava ging door de barrières heen en ging rechtstreeks op het dorp Zafferana af. Toen werd besloten explosieven te gebruiken nabij de lavastroom, om het erg efficiënte lavakanaal (waardoor de lava zich over een afstand van 7 km verplaatste zonder warmte of vloeibaarheid te verliezen) te verstoren. De meest krachtige explosie op 23 Mei 1992 verwoestte het lavakanaal en dwong de lava in een nieuw, kunstmatig aangelegd lavakanaal ver van Zafferana af. Kort na het gebruik van explosieven, vertraagde de snelheid waarmee Etna lava uitstootte. Gedurende de rest van de uitbarsting die duurde tot 30 maart 1993, kwam de lavastroom niet meer in de buurt van het dorp.

De volgende 6 jaar (1995 tot 2001) waren de vier kraters op de top van Mount Etna ongewoon actief. Juli 2001 vond de eerst uitbarsting langs een vulkaanhelling plaats sinds de uitbarsting van 1991-1993. De uitbarsting waarbij zeven verschillende kraters in de vulkaanhelling actief waren, trok erg veel media-aandacht. Omdat deze uitbarsting middenin het toeristen seizoen plaatsvond en veel journalisten en reporters al in Italië aanwezig waren voor de G8 tot van Genua kreeg deze uitbarsting veel media aandacht. Bovendien was het gebied waar de uitbarsting plaatsvond goed toegankelijk, omdat deze plaatsvond in een van de toeristische gebieden van Mount Etna. Een deel van het ‘Etna Sud’ toeristische gebied, waaronder het aankomststation van de Etna kabelbaan, ondervond flinke schade als gevolg van de uitbarsting. Toch was deze uitbarsting maar van gemiddelde sterkte, vergeleken met andere uitbarstingen van Mount Etna.

In 2002 tot 2003 vond een veel grotere uitbarsting van de Etna plaats, waarbij een enorme askolom de lucht in werd gespoten. Deze askolom kon vanuit de ruimte worden gezien en het as viel tot in Libië, 600 km ten zuiden van Etna over de Middellandse Zee. De seismische activiteit die met deze uitbarsting gepaard ging, veroorzaakte het wegglijden van de oosthelling van de vulkaan met ongeveer 2 meter. Veel huizen op de helling van de vulkaan ondervonden flinke schade van deze kleine aardbevingen, voornamelijk in de vorm van scheuren. Deze uitbarsting leidde ook tot de volledige verwoesting van het toeristen station Piano De Lagoon, op de noordoost helling van de vulkaan. Beeldmateriaal van deze uitbarsting werd gebruikt voor de film ‘Star Wars Episode III: Revange of the Sith’, als landschap van de planeet Mustafar.

De relatief rustige uitbarstingen die plaatsvonden op de zuidoost helling van Mount Etna tussen september 2004 en maart 2005, werden gevolgd door intense uitbarstingen in de zuidoost krater in juli-december 2006. Op 29 maart, 11 april, 29 april, 7 mei 2007 kwam de zuidoost krater tot uitbarsting, waarbij lavafonteinen te zien waren. Midden augustus 2007 begon Etna as uit te stoten en vonden er stroboliaanse explosies plaats vanuit de zuidoost krater.

Op 4 september 2007, barstte Etna om 8:00 uur 's avonds met veel geweld uit. Lava werd 400 meter de lucht in gespoten, samen met veel as dat vervolgens neerkwam in de dorpen bergafwaarts. Deze eruptie van de zuidoost krater werd tot ver in het binnenland van Sicilië gezien, en hield de volgende morgen tussen 5 en 7 uur pas op. Op Luchthaven Catania-Fontanarossa werden uit voorzorg alle vluchten geannuleerd. Eenzelfde uitbarsting vond plaats in de nacht van 23 op 24 november 2007, welke 6 uur duurde en asregens veroorzaakte ten noorden van de vulkaan. Weer was de zuidoost krater bron van de activiteit. Na enkele maanden van relatief weinig vulkanische activiteit van de zuidoostelijke krater, vond er in de late namiddag van 10 mei 2008 weer een lavafontein plaats op Mount Etna. Als gevolg van slecht weer was het niet mogelijk veel van de vulkanische activiteit waar te nemen. Enkele lavastromen verplaatsten zich de oostelijke helling van de vulkaan af, en eindigde in de Valle del Bove. Deze fonteinuitbarsting duurde ongeveer 4 uur, en eindigde in de avond van 10 mei 2008.

 

Een nieuwe uitbarsting vond plaats in de morgen van 13 mei 2008 ten oosten van de topkraters van Mount Etna. Deze uitbarsting ging gepaard met meer dan 200 aardbevingen en vervormingen van de top van Mount Etna. In de namiddag van dezelfde dag, opende een nieuwe eruptiescheur in de vulkaan, op een hoogte van ongeveer 2800 meter boven zeeniveau. Tevens vertoonden enkele zijkraters uitbarstingen van het stromboli-type, waarbij lava in de richting van Valle del Bove stroomde. Gedurende de daarop volgende 24 uur, verplaatste de lava zich ongeveer 6 km richting het oosten alvorens de lavastroom snelheid verloor en ongeveer 3 km vanaf het dichtstbijzijnde dorp Milo tot stilstand kwam. Etna begon meer aswolken uit te stoten tussen 16 en 18 mei, terwijl de uitstoot van lava langzaam afnam. Eind mei en de eerste week van juni bleef de vulkaan op een laag niveau actief, waarbij lavastromen niet verder dan enkele honderden meters van de kraters tot stilstand kwamen. Op 8 juni nam de sterkte van de vulkaanuitbarstingen van het stromboli-type en de uitstootsnelheid van lava behoorlijk toe. De daaropvolgende week bereikte de lavastromen afstanden tot 5 km van de kraters. In juni en juli bleven de uitbarstingen doorgaan, waarbij er sprake was van milde uitbarstingen van het stromboli-type uit twee kraters op een hoogte van ongeveer 2800 meter boven zeeniveau. De lavastromen bereikten een afstand tot 5 km van de kraters en kwamen terecht in de Valle del Bove. Midden juli ontstonden er enkele luide explosies die goed te horen waren in verschillende dorpen rondom de vulkaan. Eind juli nam de explosieve activiteit van Etna weer af, maar de lava-uitstoot bleef constant op een redelijk lage snelheid. De lavastromen kwamen niet verder dan 1 km van de krater.

Op 13 november 2008, zes maanden na het begin van de eruptie, stroomde er nog steeds lava uit de vulkaan met een relatief langzame snelheid. De uitbarsting van Etna in 2008 werd dus de langste van de 4 helling uitbarstingen van het 3^e millennium. Voorgaande erupties, in 2001, 2002-2003, en 2004-2005 duurden respectievelijk 3 weken, 3 maanden en 6 maanden.

Eind December 2010 werd de krater aan de oostkant van de zuidoostelijke krater opnieuw actief en nam aan intensiteit toe gedurende begin januari 2011. Op 13 januari 2011, werd gedurende 1,5 uur een lavafontein waargenomen aan de oostflank van de zuidoostelijke krater. De Italiaanse autoriteiten besloten daarop gedurende een paar uur enkele luchthavens te sluiten totdat de aswolk geen belemmering meer vormde voor het vliegverkeer.

 

Toerisme rondom Mount Etna

Mount Etna is een grote toeristische attractie die jaarlijks veel toeristen aantrekt van over de hele wereld. Als je in de buurt van Mount Etna op vakantie bent, is een bezoekje aan Mount Etna zeker de moeite waard. Daarvoor hoef je niet heel avontuurlijk te zijn. Het toerisme rondom Mount Etna is goed ontwikkeld en je kunt deze vulkaan beklimmen onder begeleiding van een professionele gids. In de wintermaanden is het ook mogelijk op deze vulkaan te skiën of snowboarden.

• disclaimer  | 
• contact  | 
• over vulkanisme.nl  | 
• privacy  | 
• sitemap